به گزارش خبرگزاری حوزه، کتاب «پرسمان معاد» از سوی مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی، نمایندگی اصفهان به چاپ رسیده که در شماره های گوناگون، به انتشار مطالب این کتاب ارزشمند خواهیم پرداخت.
سؤال:
برای مردگان فاتحه می‌خوانند، اما آیا برای امامان، شهیدان و امامزادگان که مقام بالایی دارند نیز باید فاتحه خواند؟
حضرت امام موسی بن جعفر (علیه السلام) به اسحاق بن عمار فرمود: «بگو: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ شَفَاعَتَهُ فِی أُمَّتِهِ وَ ارْفَعْ دَرَجَتَهُ؛ خدایا، بر محمد و آل محمد رحمت فرست و شفاعتش را دربارۀ امتش قبول کن و مقام و درجه‌اش را بالا ببر».
رسول خدا، اشرف الانبیاء است و به آخرین مرحلۀ کمال انسان دست یافته است؛ با این‌حال، خداوند به او فرموده که از من بخواه تا مقام و درجه‌ات را بالا ببرم و تو را به قلۀ کمال و درجۀ نهایی انسانیت برسانم.
وقتی پیامبر اکرم (ص)که در اوج کمال قرار دارد، نیازمند دعا و رحمت و درود است، چگونه ممکن است ائمه:، امامزادگان و شهیدان نیازمند دعا و رحمت نباشند؟ خواندن فاتحه و قرآن و خیرات کردن حتماً در بهبود وضعیت آنان اثر دارد و مقام و معنویت آن‌ها را بیشتر می‌کند.
همچنین، اهدای ثواب قرآن‌خواندن به ارواح پاک رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، حضرت فاطمه (سلام الله علیها)، ائمه اطهار (علیهم السلام) و ساحت مقدس امام زمان (عج) استحباب دارد و موجب چندبرابرشدن ثواب قرائت می‌شود و ما را مشمول فیض و رحمت الهی می‌کند؛ یعنی خواندن فاتحه و قرآن برای ترویح ایشان به سود ما نیز هست.
علی بن مغیره می‌گوید: «به امام کاظم (علیه السلام) گفتم: در ماه مبارک رمضان چهل بار قرآن را ختم کردم و برای رسول خدا و حضرت زهرا و امامان، (برای هریک) ثواب یک ختم قرآن و برای شما هم ثواب یک ختم را هدیه کردم. آیا برای کار من ثوابی هست؟ حضرت فرمود: بلی، به‌خاطر این عمل در قیامت با آنان خواهی بود. با تعجب گفتم: برایم این قدر ثواب است؟ حضرت سه بار فرمود: بلی».
سؤال:
بهترین و مؤثرترین راه شاد کردن روح اموات چیست؟
در روایات بر انجام کار خیر برای درگذشتگان بسیار تأکید شده و آثار زیادی برای آن برشمرده‌اند. بی‌شک این خیرات به آن‌ها میرسد و موجب خوشحالی آن‌ها میگردد. اموات نیز در آن عالم برای ما دعا میکنند و دعای آن‌ها در حالات ظاهری و باطنی ما تأثیر دارد.
اگر کار خیری انجام دهید و ثوابش را به روح پدر هدیه کنید، بسیار در شادی روح او مؤثر است؛ چه ذکر و قرآن و نماز مستحبی و طلب مغفرت باشد، چه صدقه.
به‌جاآوردن نماز و روزه‌هایی که از ایشان قضا شده، در مرحلۀ اول برعهدۀ پسر بزرگ‌تر است و اگر او انجام نداد، بر فرزندان دیگر واجب نیست.
اگر پسر بزرگ‌تر نتواند نماز و روزۀ پدر را ادا کند، باید کسی را اجیر کند و به او پول بدهد تا این کار را انجام دهد، اما اگر برادران و خواهران یا همسر میت، بخواهند خودشان نماز و روزۀ او را به‌جا آورند، اشکالی ندارد و بزرگ‌ترین هدیه برای میت است.
همچنین، اگر پدر به کسی بدهکار باشد یا حقی را از کسی ضایع کرده باشد، فرزندان وظیفه دارند برای نجات او از عذاب، بدهی یا حق دیگران را بپردازند.
در کتاب «جامع الاخبار» از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده که فرمود: «برای مردگان خود هدیه بفرستید. پرسیدند: هدیه برای مردگان چیست؟ فرمود: صدقه و دعا. و فرمود: ارواح مؤمنان هر شب جمعه به آسمان دنیا میآیند و مقابل خانههای خود میایستند و با صدای محزون و گریه میگویند: ای اهل من، ای اولاد من، ای پدر و مادر من، ای خویشان من، خدا شما را رحمت کند، بر ما مهربانی کنید با چیزی که عذاب و حسابش اکنون برای ماست و نفع و بهرۀ آن برای دیگران. بر ما به درهمی یا قرص نانی یا لباسی مهربانی کنید...». از مجموع روایات چنین برمی‌آید که: هرکس عمل خیری از نماز و روزه و حج و صدقه برای مرده به‌جا آورد، خداوند اجر و ثواب آن را به میت میرساند و چندین برابر آن را به عمل‌کننده مرحمت می‌کند.
حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: «گاهی که مرده در فشار و ناراحتی است، برای او گشایشی می‌شود و به او میگویند: این نتیجۀ هدیه‌ای است که فلان کس در دنیا برای تو فرستاده است و گاهی بر اثر بعضی از انفاقها، پاداشهای بزرگی نصیب مرده میگردد.»
البته باید توجه داشت که بهترین هدیه برای اموات، در درجۀ اول، ادای قرض، ادای نماز و روزههای قضا و به‌جا آوردن حج واجبی است که موفق به انجام آن نشده و در درجۀ دوم، صدقه‌دادن در راه خدا برای اموات و دعا و طلب آمرزش برای آنهاست.
امام صادق(علیه السلام) فرمود: «قال امیرالمؤمنین (علیه السلام) زُورُوا مَوْتَاکُمْ فَإِنَّهُمْ یَفْرَحُونَ بِزِیَارَتِکُمْ وَ لْیَطْلُبْ أَحَدُکُمْ حَاجَتَهُ عِنْدَ قَبْرِ أَبِیهِ وَ عِنْدَ قَبْرِ أُمِّهِ بِمَا یَدْعُو لَهُمَا؛ امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: به زیارت امواتتان بروید، چراکه آنان با زیارت شما خوشحال می‌شوند و حاجتتان را نزد قبر پدر و مادر بخواهید؛ به‌واسطۀ دعایی که برای آن‌ها می‌کنید».
